Schildpadden, Testudines: Reptielen met een groot uitwendig schild

Schildpadden, Testudines, bestaan in veel verschillende soorten maar zijn gemakkelijk te onderscheiden van andere reptielen.

Alles over schildpadden

Schildpadden zijn fascinerende dieren die tot de orde Chelonia behoren. Ze bestaan in een verscheidenheid van soorten en leven in diverse habitats, variërend van tropische en subtropische gebieden tot gematigde klimaten. Sommige soorten leven in zoet water, zoals vijvers en meren, terwijl andere in zout water leven. Schildpadden zijn bekend om hun beschermende schelp, die uit twee delen bestaat: het bovenste deel wordt het carapax genoemd, en het onderste deel heet het plastron. Deze schelp biedt bescherming tegen roofdieren en dient ook als ondersteuning voor hun lichaam.

De ideale vijver voor de schildpad in Nederland

Het ideale ontwerp voor een vijver die huisvesting biedt aan schildpadden bestaat uit een ondiepe, stilstaande waterpartij met helder water en een rijkdom aan waterplanten, waaronder oeverplanten en zuurstofplanten. De diepte zou maximaal tot 120 cm moeten variëren en een oppervlakte tussen de 5 en 10 vierkante meter is aanbevolen. Een geleidelijke helling van de vijver is essentieel, zodat schildpadden zonder problemen het water kunnen betreden en verlaten. Voor het vijverecosysteem is het van belang om deze te verrijken met diverse schuilplaatsen, zoals drijvend materiaal, planten en stenen. Het toevoegen van vijvervissen wordt echter afgeraden, omdat deze mogelijk de eieren en jongen van de schildpadden kunnen opeten. Aangezien schildpadden graag aan waterplanten knabbelen, kan het nuttig zijn om te kiezen voor een verhoogd plantenfilter. Op deze manier krijgen de schildpadden geen kans om de planten op te eten, waardoor zowel de planten als de schildpadden kunnen floreren in dit evenwichtige ecosysteem. Door deze optimale leefomstandigheden te waarborgen, kunnen schildpadden zich voortplanten en gedijen in een vijveromgeving die zowel visueel aantrekkelijk is als ecologisch verantwoord.

Hoe overwinterteren schildpadden in de vijver?

De manier waarop schildpadden overwinteren hangt af van de soort en de specifieke omstandigheden van hun leefgebied. Over het algemeen geldt dat sommige soorten waterschildpadden in gematigde klimaten een winterslaap (of brumatie, zoals het bij reptielen vaak wordt genoemd) ondergaan. Voordat de koude maanden aanbreken, zullen schildpadden hun eetlust verminderen en uiteindelijk stoppen met eten. Dit helpt het spijsverteringssysteem om volledig te legen, wat cruciaal is voor een veilige winterslaap. Veel waterschildpadden graven zich in de modderige bodem van hun vijver of kruipen in holen onder water om te overwinteren. Het is belangrijk dat de vijver diep genoeg is zodat deze niet volledig bevriest, waardoor de schildpadden zouden kunnen sterven. De minimale diepte kan variëren afhankelijk van het lokale klimaat, maar ligt vaak rond de 50 tot 60 cm of meer. Tijdens hun winterslaap hebben schildpadden nog steeds zuurstof nodig, maar in veel mindere mate. Ze nemen zuurstof op door hun huid en soms via de bek en de cloaca, direct uit het water. Dit betekent dat het water voldoende zuurstofrijk moet zijn om de dieren gedurende de wintermaanden te ondersteunen. De watertemperatuur moet constant laag blijven maar mag idealiter niet bevriezen. Een temperatuur van ongeveer 4-10 graden Celsius wordt vaak als geschikt beschouwd voor de brumatie van veel soorten waterschildpadden. Het is aanbevolen om de vijver te voorzien van voldoende schuilplaatsen en te beschermen tegen mogelijke roofdieren die actief kunnen zijn in de winter. Zodra de temperaturen stijgen en het voorjaar aanbreekt, komen schildpadden uit hun winterslaap. Het is cruciaal om hun gezondheidstoestand te monitoren en ze weer geleidelijk aan voedsel te introduceren.

Waarom is het beter om een schildpad niet aan te raken?

Het wordt sterk afgeraden om een schildpad aan te raken of op te pakken, omdat sommige soorten, zoals de bijtschildpad, in staat zijn om behoorlijk hard te bijten. Het is dus niet alleen voor uw eigen veiligheid beter om direct contact te vermijden, maar het is ook respectvoller naar het dier toe.

Hoe kan je de leeftijd van een schildpad bepalen en hoe oud worden ze?

Waterschildpadden kunnen wel 30 tot 40 jaar oud worden. Op het schild van een schildpad zitten ruitvormige patronen die groeiringen vertonen. Deze inkervingen worden tijdens de winterrust van de schildpad aangemaakt. Bij schildpadden in de natuur is het betrouwbaar om deze ringen te tellen, net zoals bij het tellen van de ringen van een boom.

Kan een schildpad alleen leven?

Ja, een schildpad kan prima alleen leven en heeft niet per se een partner nodig. Het is zelfs zo dat meerdere mannetjes in dezelfde ruimte zonder vrouwtjes erbij vaak conflicten krijgen en elkaar kunnen verwonden. In dergelijke gevallen is scheiding noodzakelijk.

Wat zijn de dagelijkse activiteiten van een waterschildpad?

Als je een schildpad aan je vijver toevoegt, zorg dan eerst voor een goed ingerichte vijveromgeving. Schildpadden zijn actieve dieren die bijdragen aan een gezond ecosysteem. Ze besteden hun dag aan zwemmen, zonnen en het verkennen van schuilplaatsen zoals waterplanten. Het is cruciaal dat de vijver ruim genoeg is en verschillende schuilplaatsen biedt om stress bij de schildpad te voorkomen. Daarnaast hebben verschillende schildpadsoorten specifieke behoeften wat betreft grootte en dieet. Zorg dat je goed op de hoogte bent van de behoeften van jouw specifieke schildpadsoort en bied de juiste zorg en voeding om het dier gezond en tevreden te houden.

De verschillende soorten schildpaden

Schildpadden zijn er in veel verschillende soorten en maten, en ze bewonen diverse habitats variërend van woestijnen en bossen tot rivieren en oceanen. Hier zijn enkele veelvoorkomende categorieën en soorten:

Zoetwaterschildpadden

• Roodwangschildpad (Trachemys scripta elegans)
• Geelbuikschildpad (Trachemys scripta scripta)
• Europese moerasschildpad (Emys orbicularis)
• Muskusschildpad (Sternotherus odoratus)

Landschildpadden

• Griekse landschildpad (Testudo graeca)
• Russische landschildpad (Testudo horsfieldii)
• Sulcata of Afrikaanse Sporenschildpad (Centrochelys sulcata)
• Indische sterschildpad (Geochelone elegans

Zeeschildpadden

• Karetschildpad (Eretmochelys imbricata)
• Onechte karetschildpad (Caretta caretta)
• Groene zeeschildpad (Chelonia mydas)
• Lederschildpad (Dermochelys coriacea)

Bijzondere soorten

• Alligatorschildpad (Macrochelys temminckii)
• Bijtschildpad (Chelydra serpentina)
• Diamantschildpad (Malaclemys terrapin)

Dit is slechts een beknopt overzicht; er zijn honderden soorten schildpadden, elk met hun eigen unieke eigenschappen, leefgebieden en verzorgingsbehoeften. Als je overweegt een schildpad als huisdier te nemen of als je er een in het wild tegenkomt, is het belangrijk om goed geïnformeerd te zijn over de specifieke behoeften en gedragingen van die soort.